ارزیابی تحمل ارقام گندم نان بهاره به تنش گرمای انتهای فصل در شرایط اهواز

به منظور بررسی تاثیر این تنش بر عملکرد و اجزای عملکرد 20 رقم گندم نان بهاره، آزمایشی مزرعهای در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 در ملاثانی (35 کیلومتری شمال شرقی اهواز) به صورت بلوک های نواری با سه تکرار شامل چهار تاریخ کاشت (15 آبان، 15 آذر، 15 دی و 15 بهمن ماه، به منظور تامین تنش گرما) در کرتهای طولی و 20 رقم گندم نان بهاره (شعله، اروند، چناب70، فلات،چمران، ویریناک، اترک، s-80-18، استار، اینیا66، بولانی، بیات، داراب 2، دز، کویر، مارون، هامون، هیرمند، پیشتاز و روشن) در کرتهای عرضی اجرا شد. نتایج نشان داد که سال، تاریخ کاشت، رقم و اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم اثر معنیداری بر صفات اندازهگیری شده داشتند. مقایسه میانگینهانشان داد که عملکرد دانه در سال دوم بیشتر از سال اول بوده است. بیشترین عملکرد (6049 کیلوگرم در هکتار) در 15 آذر و کمترین آن (1755 کیلوگرم در هکتار) در 15 بهمن بدست آمد. در بین ارقام گندم، بیشترین میانگین عملکرد (5020 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم چمران و کمترین آن (3663 کیلوگرم در هکتار) متعلق به رقم اینیا66 بود. محاسبه شاخص تحمل تنش (sti)، ارقام اروند (394/0)، ویریناک (393/0)، چمران (378/0) و بیات (356/0) را بهعنوان ارقام متحمل و ارقام روشن (199/0)، هامون (223/0)، فلات (227/0)، استار (233/0)، اینیا66 (237/0) و داراب2 (244/0) را بهعنوان ارقام حساس به تنش گرما دسته بندی کرد. به طور کلی به نظر می رسد که اگر در شرایط منطقه خوزستان، انتخاب ارقام مناسب گندم بر اساس دوره رشد آنها (زودرس، متوسطرس و دیررس) و امکان عملیات زراعی مطلوب صورت گیرد، میتوان با کشت ارقام متحمل به تنش گرما، ضمن حفظ عملکرد بالا، پایداری تولید را نیز بهبود بخشید.